Mladoturska revolucija koja je počela 20. juna (3. jula po novom kal.)
1908. godine, otvorila je nova pitanja pred velikim silama i balkanskim
državicama. Turska je pokušapa revolucijom da preuredi samu sebe i tako
učini izlišnim program reformi porobljenih zemalja u njenom sastavu
kao i posredovanje sa strane. Postavljalo se pitanje šta će velike sile
smatrati politički važnim u mladoturskim težnjama i šta će sve preduze-
ti prema promijenjenim prilikama u evropskoj Turskoj. Srbija, Crna Gora
i Grčka imale su prema tome stav iščekivanja, a Bugarska je pripremala
proglas nezavisnosti. Osim Austro-Ugarske, sve druge velike sile bile
su manjeviše iznenađene preokretom i brzim razvojem prilika i izvjesno
vrijeme bile su samo promatrači.

Stara Raška ili Raška oblast uvek je bila predmet izučavanja i opisivanja
mnogih putopisaca, političara, diplomata, obaveštajaca, ali i istoričara,
geografa, antropogeografa, etnologa. Još Karađorđevi planovi o
oslobođenju i okupljanju srpskih zemalja i restauraciji srpske državnosti
južno od Save i Dunava zabrinjavali su evropski Zapad, a posebno Habzburšku
Monarhiju koja je imala imperijalne planove prema našim zemljama a
posebno prema drevnoj Raškoj. Taj prostor između reka Drine i Ibra, Tare
i Zapadne Morave izuzetno je postao aktuelan u političko-diplomatskim
manipulacijama posle Berlinskog kongresa 1878. godine. Od tada je Austro-Ugarska
taj prostor smatrala svojim koridorom za dalju penetraciju na
Balkansko poluostrvo, ali i kao klin koji se uklještio između Srbije i
Crne Gore sprečavajući na taj način njihovo ujedinjenje. Ovaj prostor je bio
embrion srpske državnosti i duhovnosti, odnosno kulture uopšte srpskog
naroda kako u srednjem veku tako i u njegovom daljem istorijskom razvoju.
Kroz srednji i novi vek kao i u najnovije doba ovaj prostor je predstavljao
„kopču srpskih zemalja“, kako kaže naš istoričar Slavenko Terzić. Raška
oblast je i danas „živi most“ između centralne
i Hercegovine i Kosova i Metohije.

Pljevaljski kraj, odnosno Raška oblast, bio je prema austrougarskim planovima prodora na istok, sljedeća oblast koju treba osvojiti na tom njenom strateškom vojnom i političkom putu. Iz tih razloga, Austro-Ugarska se oštro suprotstavila predlogu Rusije da se ova oblast podijeli između Srbije i Crne Gore.

Austro-Ugarska je okupirala Bosnu i Hercegovinu po odluci Berlinskog kongresa 1878. godine, tačka XXV ugovora. To je bila odluka tzv. koncerna evropskih sila. Tako je K. und K. Monarhija u ime tadašnje međunarodne zajednice (Rajhšatski dogovor sa Rusijom iz 1876. godine i snažna podrška Nemačke i Velike Britanije) uspela da spreči nužno i normalno, istorijski potpuno opravdano ujedinjenje srpskih istorijskih i etničkih zemalja koje su ponovo ostale izvan granica Srbije i Crne Gore.

Konstituisanjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca decembra
1918. ostvaren je novi državni okvir jugoslovenskih naroda, koji su u
prethodnom periodu razvoja ostvarili različite stepene državno-pravnog
organizovanja. Za razliku od Srba, koji su stvaranje zajedničke države
u većem dijelu dočekali organizovani u dvije sopstvene nacionalne države
– Srbiju i Crnu Goru, Hrvati i Slovenci su izašli iz sastava
austrougarske monarhije s izrazitom tendencijom njihovih političkih
elita da tek stvorenu državu primjere potrebama sopstvenog i punog
nacionalnog organizovanja. Različite pozicije Srba, Hrvata i Slovenaca
ostvarene u prethodnoj etapi istorijskog razvoja imale su za posljedicu i
veliki raskorak u definisanju njihovih potreba i ciljeva u novoj državi.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, u procesu čvršćeg povezivanja
svog državnog tkiva, od samog početka je nosila tendenciju postepenog
stapanja objedinjenih naroda u jedan nacionalni organizam, sastavljen od
tri plemena (jedan troplemeni narod). Međutim, zbog razlika u istorijskom
nasljeđu i različito definisanih nacionalnih interesa, prema
novoj državnoj zajednici različito su se odnosili narodi koji su ušli u
njen sastav. S jedne strane ona je doživljavana kao „zapreka” na putu prije
svega hrvatskom nacionalnom proboju. Istovremeno, posle viševjekovne
političke razdrobljenosti i posrtaja uzrokovanih dominacijom dva
velika carstva – Austro-Ugarske i Turske srpski narod se našao objedinjen
u jednoj državi, koja je za njega predstavljala realizaciju kultnog
zavjeta o oslobođenju i ujedinjenju.2 Zavjet oslobođenja i ujedinjenja