Odlukama Berlinskog kongresa jasno je bilo označeno da sva sela na
desnoj obali Tare pripadaju turskoj teritoriji. U mnogim od ovih sela
stanovništvo se smatralo kao crnogorsko, pa mu je i odnos prema turskim
vlastima bio takav. Po naređenjima iz Carigrada turske vlasti su trebale
za nekoliko godina da izbjegavaju sukobe sa njim. U Prenćanima organa tur-
ske vlasti nije ni bilo, a sve međusobne odnose mještana regulisao je po-
granični crnogorski kapetan. Ovo selo, naseljeno Jezercima i Šarancima
na koje su se oslanjali, priznalo je tursku upravu tek 1886. godine. Naime,
tek je sredinom 1886. godine delegacija Prenćana saopštila paši u Pljevljima
da će davati desetinu i ostale dažbine, s tim da im se dozvoli da
osnuju svoj odred radi zaštite od kolašinskih Turaka sa buljukbašom na
čelu. Ubrzo potom u selu se već nalazila stanica turske posade.

U romanu Svitanje Pljevlja su prikazana na razmeđu dva veka, devetnae-
stog i dvadesetog, i to u trenutku kad su se u tom kraju dramatično ukrstili
interesi dva zavojevača, Turske i Austrije, dve nezavisne srpske države,
Srbije i Crne Gore, i dve po mnogo čemu različite kulture. Sam kraj je bio
lišen snage i mogućnosti da samostalno izabere put kojim će krenuti u bu-
dućnost. Strepeo je, nadao se i strpljivo čekao štaće ga snaći. Jedno vreme
je neumitno odlazilo, a drugo se, puno neizvesnosti i čežnje, najavljivalo.
Narod je živo čuvao sećanje na to da je i ovim krajevima nekada „vladao
otac svetoga Save i njegovi našljednici“, a na tom se sećanju i temeljila
neugasla nada srpskoga življa. Kao u svakom burnom i prevratničkom vreme-
nu, interesi i želje narodne su se prilično oštro sukobljavale i razila-
zile. Jedni su više uvažavali glas srca, a drugi stomaka. Tako na pitanje
svoga brata Janka: uz koga je, ako se i dalje bude moralo nekome robovati,
Petko odgovara: „Ja, bogami, ni uz koga, nego gledam svoj džep. Nije mi lazum
ko će vladati samo nek bidne sve mirno i nek niko ne dira u moje imuće“.
Oni koji danas baštine ovu vrstu životne filozofije kazali bi: Neka vla-
da ko god hoće i kako god hoće, samo da živimo bolje.

Od stvaranja dvije poluslobodne sriske kneževine u XIX vijeku, Srbije
i Crne Gore, oslobođenje Raške oblasti bilo je prioritet u svim njihovim
nacionalno-oslobodilačkim planovima. Oslobođenje kolijevke srpske
državnosti, duhovnosti i tradicije bilo je pitanje njihovog opstanka. Međutim,
oko ove oblasti, šire Stare Srbije i Bosne i Hercegovine otimale
su se tadašnje velike evropske sile: Otomanska carevina nastojala je da
ove tradicionalne srpske zemlje i dalje zadrži pod svojom upravom; Austro-Ugarska
je preko ovog prostora planirala i trasira svoj dobro poznati
prodor na istok; Rusija je podržavajući oslobodilačke napore Srbije i
Crne Gore željela da pojača svoj uticaj i prisustvo na Balkanu.

Za sve narode ma kojoj rasi i vjeri pripadali, grobovi, groblja i nadgrobni
spomenici znače kultna mjesta. Ljudi su uvijek pa i danas groblja
osnivali na neobradivom zemljištu, daleko od kuća i puta na nekom uzvišenju
da narod ne strahuje kad pored groblja prolazi, naročito noću. Ali u
jednom vremenskom periodu srednjeg vijeka seljaci zapadno od Prijepolja
preko pljevaljske teritorije kroz brdovitu Bosnu i Hercegovinu groblja
osnivaju pored puteva i kod crkava gdje o praznicima dolazi mnogo svijeta,
tako da narod vidi lijepe spomenike što ih potomci podižu svojim preci-
ma i rodbini. U ista groblja su u prvo vrijeme sahranjivani i hrišćani
koji su primili islam.

Pljevljak, pukovnik, profesor univerziteta, naučnik, čovjek sa dva dok-
torata nauka, po struci nastavljač znamenitog Tanasija Pejatovića, Slobodan
Mišović napisao je i objavio knjigu o svom zavičaju PLJEVALJSKI
KRAJ – GEOGRAFSKA PROUČAVANJA. Višegodišnja istraživanja i pro-
učavanja autor je osnažio dostupnim izvorima i objavljenom literaturom
starije i novije provenijencije istorijskog, geografskog, demografskog i
privrednog sadržaja.
Sadržaj knjige izložen je u 7 poglavlja: Geografski položaj pljevaljskog
kraja; Prirodno-geografska svojstva; Istorijsko-geografske osnove
razvoja; Stanovništvo; Naselja i perspektive daljeg razvoja pljevaljskog
kraja. Svako poglavlje sadrži više dobro razrađenih i ukomponovanih potpoglavlja. Naučno-istraživački metod u istraživanju i obradi materije uz
pristupačan, pregledan i razumljiv stil pisanja, omogućava da se ova knjiga
sa lakoćom čita i sa znatiželjom prate rezultati do kojih je autor došao u
svojim istraživanjima i proučavanjima.