GLASNIK ZAVIČAJNOG MUZEJA KNJ. 14 TEMA BROJA PROSVETNI I KULTURNI ŽIVOT POTARJA I POLIMLJA (povodom 200-godišnjice rođenja P. P. Njegoša)   Milić F. PETROVIĆ (Arhiv Jugoslavije, Beograd) NJEGOŠEVO VREME I PLJEVLJA dr Žarko LEKOVIĆ (Istorijski institut, Podgorica) PETAR II PETROVIĆ NJEGOŠ I STARA HERCEGOVINA (Prosvetna i kulturna slika) prof. […]

  GLASNIK ZAVIČAJNOG MUZEJA KNJ. 15 TEMA BROJA SREDNJE POTARJE I POLIMLJE U VRTLOGU PRVOG SVJETSKOG RATA (Demografski, materijalni i kulturni gubici u ratovima 19-20 vijeka)   prof. dr Milan MIJALKOVSKI (Beograd) ATENTAT U SARAJEVU 1914. GODINE U FOKUSU AUSTRIJSKE ISRPSKE ŠPIJUNAŽE dr Žarko LEKOVIĆ (Istorijski institut, Podgorica) CRNOGORSKO-SRBIJANSKA SARADNJA […]

Od ukidanja Pećke patrijaršije 1766, do Berlinskog kongresa 1878, čije
odluke su donele značajne geopolitičke promene na Balkanskom poluostrvu,
Pljevlja i pljevaljski kraj su, posle Mostara, bili među najznačajnijim
delovima Hercegovačke mitropolije.2 To potvrđuje kako aktivan duhovni
život manastira Svete Trojice, tako i postojanje većeg broja crkava i ma-
nastira na području Pljevalja i okoline.

Period omeđen osmanskim zauzimanjem srpskih zemalja s jedne i Prvim
srpskim ustankom s druge strane zamišljene istorijske prave predstavlja
još uvek jedan od najslabije istraženih perioda srpske nacionalne isto-
rije. Uzroci takvog stanja ne samo u srpskoj, već u čitavoj južnoslovenskoj
istoriografiji mogu se objasniti najmanje dvema grupama razloga:
– nepristupačnost izvora relevantnih za takvu vrstu istraživanja
(osmanska građa se čuva prvenstveno u turskim arhivima u Istanbulu i An-
kari, za koje je u proteklim decenijama bilo izuzetno teško dobiti dozvole
za rad; iako je taj proces sada znatno olakšan, ostaje problem nedostatka
materijalnih sredstava za ovakvu vrstu istraživanja), i
– nedovoljan broj istraživača sa „specifičnom znanjima“ (poznavanje
osmanskog turskog jezika, diplomatike i paleografije) koji bi mogli pri-
stupiti ovom poslu.

Pisana riječ u arapsko-islamskom i kasnije u osmanskom društvu nje-
govana je kao izraz specifičnog kulturnog i estetskog standarda, prije sve-
ga s potrebom preciznog bilježenja i tumačenja vjerske tradicije, pisanja
filoloških i etičkih rasprava ili najrazličitijih antologija s ciljem
opšteobrazovne edukacije čitalaca, svodeći se vrlo često na priređiva-
nje tradicionalnog materijala uz čvrsti oslon na pređašnja dostignuća. U
islamskoj umjetnosti kaligrafski oblikovano pismo i ukrašavanje knjiga
predstavljaju veoma prisutan umjetnički izraz. Figuralna ikonografija
drugih religija zamijenjena je pobožnim natpisima u funkciji simbolič-
nog afirmisanja vjere, vrlo često, zbog obilja ukrasa, teško čitljivim.