Prva pisana zapažanja o starinama pljevaljskog kraja potiču iz pera dubrovačkih poslanika koji su se 1792. godine, na putu u Carigrad, našli u Pljevljima (Taslidži). Međutim, tek su krajem XIX stoleća započeta proučavanja antičkih spomenika i natpisa iz Pljevalja, od kojih su neke
objavili Momzen i Artur Evans – znameniti engleski arheolog koji je Pljevlja posetio krajem XIX stoleća. Ubrzo, 1899. godine, usledila su
i prva iskopavanja o kojima je pisao K. Pač, da bi posle više od šest decenija, 1964. godine, u Kominima bila započeta sistematska arheološka istraživanja zaštitnog karaktera, kojima su rukovodili dr Dragoslav Srejović i dr Aleksandrina Cermanović-Kuzmanović, profesori arheologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Ovim iskopavanjima, sprovedenim u dve istraživačke kampanje (od 1964. do 1967. godine i od 1970. do 1975. godine), obuhvaćena je samo nekropola u Kominima, dok je prostrano i utvrđeno naselje ostalo neispitano. Rezultati istraživanja prevazišli su očekivanja i najvećih optimista, jer je sadržaj otkrivenih grobnica i grobova bio izuzetan. Setimo se samo nadaleko čuvene dijatrete i prelepog zlatnog nakita koji je krasio lepotice iz antičkih Pljevalja (Cermanović-Kuzmanović 1998).

Arheološko nalazište Komini kod Pljevalja poznato je arheološko nalazište još tokom XIX veka. U radu je dat kratak istorijat istraživanja koji nas podseća na velikane svetske i naše arheologije, istraživače ovog rimskog grada u zaleđu provincije Dalmacije. Prikazani su rezultati sistematskih arheoloških iskopavanja nekropola I i II, obavljenih u periodu od 1964. do 1976. godine, ali i novi podaci dobijeni iskopavanjima lokaliteta I’pac) tokom 2007. i 2008. godine. Oni nam upotpunjuju sliku o gradu koji je doživeo nagli procvat krajem II veka, vrveo od života tokom III veka, a potom se sredinom IV veka ugasio. Misteriju njegovog nestanka donekle nam osvetljavaju iskopavanja obavljena 2009. godine u selu Otilovići. Tu je, pored ostataka antičke nekropole, otkrivena i ranohrišćanska crkva s grobnicom.

Petar Bugon stupa na poslovnu i javnu scenu u Kotoru 1326. godine kao zreo poslovan čovek. Već krajem 1326. javlja se kao sposoban i uspešan trgovac. On ulazi već tokom 1326. godine u kreditne i trgovačke poslove, ne samo sa Kotoranima i susednim Dubrovčanima, već i sa poznatim trgovcima iz Venecije.

Kada se rodio Petar Bugon nema vesti. O Petrovom detinjstvu i ranoj mladosti izvori ćute. Oba brata, Petar i Toma Bugon, istovremeno stupaju na javnu i poslovnu scenu u Kotoru. Petar se bavio trgovačkim poslovanjem i sklapao je mešovita trgovačka društva sa svojim sunarodnicima, Dubrovčanima i Mlečanima. Zahvaljujući uspešnom bavljenju trgovinom stekao je veliki kapital, koji je ulagao u nepokretnu imovinu u Kotoru i Srbiji. On je, kao svi veliki trgovci, istovremeno davao i uzimao kredite, posebno onda kada mu je bio potreban gotov novac da bi ga investirao u robu. Petar se javlja u Kotoru u ulozi poverioca, jemca i dužnika. Trgovao je solju, metalima (srebrom i olovom) i drugom robom.

U središtu visokih hercegovačkih bregova i u podnožju kolašinskih planina, naspram Durmitora a iznad obala valovite Tare nalazi se manastir Dovolja, zadužbina slavnih Nemanjića. Manastir se nalazi u podnožju sela Premćana, na desnoj obali rijeke Tare, nizvodno od manastira Dobrilovine 16 kilometara – 2 i po sata hoda, na jednom prilično strmom brežuljku, čije strane padaju okomito u Taru. Iznad platoa na kome je manastir, uzdiže se divna gora sa različitim vrstama šumskog drveća. Oko samog manastira je divna ravnica koju su krasile razne vrste pitomih voćki, koje i danas postoje. Između njih su podignuti bili konaci od tvrdog materijala za prenoćište naroda. S desne strane manastira bio je naročito sagrađen konak za igumana i kaluđere. Položaj na kom se nalazi manastir je okrenut k jugu i nagnut k Tari. Brda preko Tare: Gradina, Crkvine, Palež i Ristovac obrasla su borovom i jelovom šumom i zatvaraju vidik.

Manastir je skoro na samoj obali Tare, ali je ponor iza njega tako dubok i strm da se manastir ne vidi sve dok se ne dođe na samu ivicu stijene. Od
Brskova do Dovolje je u doba vladavine Nemanjića postojao stari put, nalik kolskom, dug 16 sati. Predanje veli i da je kod Kotlina ispod Premćana bio grčki most na Tari.
Manastiru su pripadala sela: Dovolja, Premćani, Vaškovo, Borisavljevica, Kotlajići i Krupice. Manastir je bio sa svačim i za svakoga „do volje“ snabdjeven i po tome je dobio ime ..Dovolja“.

U ovom radu o ustanovi kneza i primićura u tursko doba nastojao sam da obuhvatim vrijeme kada ona nastaje kao ustanova i da objasnim koji su razlozi doveli do njenog uspostavljanja, takođe i da iznesem razloge zbog kojih se ova ustanova sačuvala i nakon osvajanja nekadašnjeg Dušanovog carstva od strane Turaka. Ustanova kneza i primićura je egzistirala kroz sve vrijeme turske vladavine na tim prostorima, ali je njena uloga značajna negdje do sredine XVII vijeka, dakle, do uspostavljanja osmanskog feudalnog sistema, kada ona gubi svoju dotadašnju ulogu i značaj. Ovaj rad ne bi imao sadržajnu cjelovitost ako bi se izostavilo kazivanje o ulozi i dužnostima kneza 5′ feudalno doba prije turskih osvajanja, tako da osvrt na ovaj period predstavlja uvod u naslovljenu temu.