Izložba pod nazivom „Memorijal NOB-a kroz spomen-obilježja i militarije“ organizuje se u okviru kulturnih manifestacija povodom novembarskih svečanosti i obilježavanja Dana oslobođenja Pljevalja, što se i vezuje za period završetka narodnooslobodilačkog rata na ovim prostorima. Inače, datum 20. novembar, ima još jednu simboliku u istoriji Pljevalja. Od početka II svjtskog […]

U radu je prikazana politička situacija u Pljevljima i okolini tokom pobune seljaka 1906. godine, koja je predstavljala deo šireg agrarno-socijalno-nacionalnog pokreta poznatog pod nazivom Raonička buna. Na osnovu srpskih arhivskih dokumenata i svedočanstava uglednih političkih predstavnika iz Pljevalja sledi zaključak da su iza pobune stajali Austrougarska i njene vlasti.

Seoska područja u pljevaljskom kraju su bila generator njegovog razvoja u demografskom, ekonomskom i funkcionalnom smislu. Ova područja su predstavljala izvorište najsposobnije radne snage i reproduktivno najsposobnijeg dela stanovništva. Period napuštanja seoskih područja počeo je odmah posle Drugog svetskog rata i traje sve do današnjih dana. To je proces koji je ostavio brojne posledice po razvoj prostora pljevaljskog kraja. U radu će one biti analizirane pojedinačno. Težište u radu će biti na analizi uzroka i posledicama procesa napuštanja seoskog područja u ovom kraju.

Ovaj rad je nastavak saopštenja podnijetog na 10. naučnom skupu Zavičajnog muzeja u Pljevljima. Autor smatra da je demografsko pitanje jedno od najvažnijih pitanja za narod i državu. Demografska eksplozija stanovništva poslije svih buna, ustanaka i ratova za oslobođenje i ujedinjenje, posebno poslije Prvog i Drugog svjetskog rata je pouka za sadašnje generacije. U prvim decenijama socijalističke Jugoslavije društveno-politički uslovi su uticali prvo na povećanje, a potom na smanjenje priraštaja stanovništva: radikalna nacionalizacija i agrarna reforma, pa nagla idustrijalizacija i kolektivizacija „otjerala“ je brojno stanovništvo sa sela u gradove i druge razvijene sredine. Industrijalizacija je donijela zagađenost životne sredine, povećanu smrtnost i iseljavanje stanovništva. Početkom dvadeset prvog vijeka organizovana je neprimjerena privatizacija preduzeća kada je veliki broj radnika ostao bez posla, brige države i životne perspektive.

Ovaj rad je deo širih autorovih multidisciplinarnih istraživanja Sjeničko-pešterske visoravni. Ovaj deo Srbije je veoma zanimljiv za istraživanja iz više oblasti i specifičnih tema. Međutim, prostor je retko sistematski i celovito istraživan i obrađivan u vidu sinteza. I ono što je rađeno bilo je uglavnom uzgredno i fragmentarno. Istorijska demografija je bila posebno zapostavljena. Doduše, migracioni procesi su bili dinamični, a Sjeničko-pešterska visoravan, kao i cela Stara Srbija, je bila i matično i etapno migraciono područje. I to je, uz ostale faktore, bitno uticalo i na ukupna demografska kretanja, kako ranije tako i u najnovije vreme. Posle Drugog svetskog rata, a posebno od kraja šezdesetih godina pa do početka 21. veka migracioni procesi i drastičan pad nataliteta su doveli do prave depopulacije ovog prostora. Nastale su i krupne promene u versko-konfesionalnoj i nacionalnoj strukturi stanovništva. Taj trend depopulacije i strukturnih izmena traje i dalje, što će sigurno imati i dalekosežne posledice.