N a u č n i s k u p
XV

 

SREDNJE POTARJE I POLIMLJE U VRTLOGU PRVOG SVJETSKOG RATA
(Demografski, materijalni i kulturni gubici u
ratovima 19-20. vijeka)

 

P R O G R A M

 

Subota, 15. novembar 2014.god.
19.00 sati, Sala SO Pljevlja

Otvaranje Naučnog skupa

 

Dr Branko Banović, Zavičajni muzej Pljevlja

 

Dame i gospodo, poštovani posjetioci,

             Na samom početku želim da vas pozdravim i da vam se najsrdačnije zahvalim što ste dio vremena odvojili kako bi svojim prisustvom uveličali petnaesti po redu naučni skup koji organizujuje Zavičajni muzej u Pljevljima. Uprkos ozbiljnim zdravstvenim problemima  sa kojima je suočen, direktor Zavičajnog muzeja Radoman Risto Manojlović je i ove godine podnio najveći teret u organizaciji naučnog skupa i učinio velike napore kako bi on protekao u najboljem redu. Nažalost, zdravstveni problemi i večeras su spriječili gospodina Manojlovića da otvori naučni skup.

            Stoga, u ime Zavičajnog muzeja želim da se zahvalim osnivaču, Opštini Pljevlja, koja je obezbijedila sredstva za organizovanje naučnog skupa; novinarima koji prate večerašnji naučni skup, a posebnu zahvalnost dugujemo Radiju Pljevlja koji ga direktno prenosi, Televiziji Pljevlja koja će ga emitovati u odloženom prenosu i Pljevaljskim novinama koje svake godine donose iscrpne reportaže sa naučnih skupova. Posebnu zahvalnost dugujemo našim gostima i uvaženim kolegama: prof. dr Milanu Mijalkovskom, dr Žarku Lekoviću, Salihu Selimoviću, prof. dr Jovu Medojeviću i Miliću F. Petroviću, koji će na današnjoj sjednici podnijeti svoja saopštenja, kao i akademiku Ljubomiru Zukoviću, efendiji Nadiru Daciću, dr Dragani Kujović, mr Mehmedaliji Nuhiću, mr Mirku Babiću, mr Ljiljani Mandić, koji će svoja saopštenja podnijeti na sutrašnjoj sjednici naučnog skupa. Veliku zahvalnost dugujemo i mr Dušanu Topaloviću, koji je već dostavio svoj rad, iskreno želio da učestvuje na skupu, ali koga su u poslednjem momentu obaveze spriječile da iz daleke Švedske dođe u Pljevlja.

            Naučni skup ove godine organizovan je na temu: „Srednje Potarje i Polimlje u vrtlogu Prvog svjetskog rata (demografski, materijalni i kulturni gubici u ratovima 19-20. vijeka)“. Kao što znate, većina velikih svjetskih sila uzela je svoje učešće u jednom od najsmrtonosnijih sukoba u istoriji čovječanstva. U ratu koji se vodio na nekoliko frontova koji su presijecali Evropu, prema određenim podacima 70 miliona ljudi bilo je pod oružjem, od čega u Evropi preko 60 miliona. Pored značajnih novina na polju ratne tehnike, Prvi svjetski rat donio je više novih i do tada neviđenih oružja i oruđa, kao i borbenu upotrebu aviona – tako da se borbene operacije počinju izvoditi i u vazduhu.

            Neposredni povod za rat zbio se u našem komšiluku, kada je u Sarajevu, dana  28. juna 1914. godine, Gavrilo Princip, pripadnik organizacije Mlada Bosna, izvršio atentat na naslednika austrougarskog prijestola Franca Ferdinanda. Objava rata Austrougarske Srbiji, koja je uslijedila tačno mjesec dana nakon atentata, pokrenula je lančanu reakciju objava rata, tako da su se svijet i posebno Evropa, našli u vrtlogu ratnog sukoba – iz koga su izašli sa ogromnim ljudskim, materijalnim i kulturnim gubicima. Kao što je to slučaj sa tumačenjima brojnih istorijskih događaja, događaji koji su se dešavali za vrijeme Prvog svjetskog rata, tumače se na različite načine – a konsenzus oko mnogih pitanja i nakon 100 godina, izgleda dalek, često i nemoguć.

            Iz tog velikog sukoba, Potarje i Polimlje, takođe je izašlo sa značajnim demografskim, materijalnim i kulturnim gubicima. Osim toga, kao što znate, gotovo tri decenije pred početak Prvog svjetskog rata, u Pljevljima su paralelno egzistirale vojna vlast Austrougarske monarhije i civilna vlast Osmanske imperije, koje su docnije postali važni učesnici Prvog svjetskog rata. Kako je pomenuti period u Pljevljima bio praćen pojačanim interesima još nekih sila, iako mala, Pljevlja su postala sredina u kojoj su se ukrštali veliki strateški i politički interesi. Stoga, u naredna dva dana, eminentni naučni radnici i kulturni poslenici će period Prvog svjetskog rata osvjetliti iz različitih aspekata: od prezentacija koje će to uraditi iz perspektive kritičke istoriografije, preko referata koji se bave motivom Prvog svjetskog rata u narodnoj poeziji, prezentacija koje će se fokusirati na gubitak vrijednih arheoloških spomenika iz našeg kraja, do  referata koji će svoju pažnju fokusirati na lik i djelo naših poznatih sugrađana.

            Pored sto godina od početka Prvog svjetskog rata, ove godine navršava se šezdeset dvije godine od osnivanja Zavičajnog muzeja u Pljevljima, koji danas funkcioniše kao muzej kompleksnog tipa, sa fondom od preko 5000 muzejskih jedinica, čiji je rad organizovan kroz arheološko, etnološko, istorijsko i kulturno-istorijsko odeljenje, u okviru kojeg funkcionišu četiri različite zbirke: umjetnička, numizmatička, arhivska i zbirka porodice Pejatović.

            Za 62 godine postojanja Muzej je organizovao i realizovao više sistematskih arheoloških iskopavanja, više sondažnih istraživanja, multidisciplinarno rekognosciranje pljevaljske opštine, kao i veći broj parcijalnih istorijskih, kulturno istorijskih i etnoloških istraživanja. Takođe, muzej je bio nosilac i realizator projekta rekonstrukcije srednjovjekovnog manastira Dovolja.

Nažalost, zbog skučenog i neadekvatnog prostora Doma kulture u koji je Muzej smješten od samog osnivanja, Muzej se konstantno susretao sa problemima u vezi sa prezentacijom svog kulturnog blaga, kao jednim od najvažnijih aspekata muzejske djelatnosti. Od 1998. godine Zavičajni muzej organizuje naučne skupove na kojima se izlažu stručna i naučna saopštenja multidisciplinarnog karaktera vezana za kulturno-istorijsku prošlost užeg i šireg prostora pljevaljskog kraja. Naučni skupovi se održavaju jednom godišnje, a učešće je do sada uzelo blizu sto pedeset naučnih i kulturnih poslenika iz Crne Gore, Srbije i Bosne i Hercegovine. Naučni radovi saopšteni na skupovima objavljuju se u Glasniku Zavičajnog muzeja, po principu jedan naučni skup, jedan broj Glasnika. Pored sopstvenog časopisa, izdavačku djelatnost Muzeja upotpunjuju i posebna izdanja poput monografije Manastira Sveta Trojica; Pljevaljskoj Gimnaziji ili fototipskog izdanja Tipara.

            Nadamo se da će i petnaesti po redu naučni skup na temu „Srednje Potarje i Polimlje u vrtlogu Prvog svjetskog rata (demografski, materijalni i kulturni gubici u ratovima 19-20. vijeka)“ rezultirati novim naučnim saznanjima o ovoj veoma značajnoj temi, a mi ćemo kao domaćini učiniti sve da se kod nas osjećate prijatno i ponesete najljepše uspomene iz Pljevalja.

 

 Prva sjednica

 

Predsjedavajući:
akademik Ljubomir Zuković, mr Mehmedalija Nuhić

 

 

prof. dr Milan Mijalkovski (Beograd)
ATENTAT U SARAJEVU 1914. GODINE U FOKUSU AUSTRIJSKE I SRPSKE ŠPIJUNAŽE

mr Dušan Topalović (Pedagoški zavod, Štokholm, Švedska)
SARAJEVSKI ATENTAT I JULSKA KRIZA U SVIJETLU ŠVEDSKE DIPLOMATSKE GRAĐE 

dr Žarko Leković (Istorijski institut, Podgorica)
CRNOGORSKO-SRBIJANSKA SARADNJA 1914. GODINE

P a u z a

Salih Selimović, prof. (Kladnica, Sjenica)
PODRUČJE SJENIČKO-PEŠTERSKE VISORAVNI U PRVOM SVETSKOM RATU 

Milić F. Petrović (Arhiv Jugoslavije, Beograd)
ARČIBALD RAJS O BUDUĆOJ JUGOSLOVENSKOJ DRŽAVI

D i s k u s i j a

 

 

Nedelja, 16. novembar 2014.god.
19.00 sati, Sala SO Pljevlja

 

Druga sjednica

     

Predsjedavajući:
dr Dragana Kujović, mr Dušan Topalović

 

 

akademik Ljubomir Zuković (Akademija nauka i umjetnosti, R. Srpska)
GUSLARI O VELIKOM RATU

Nadir ef. Dacić (Prijepolje)
MURAT EFENDIJA ŠEĆERAGIĆ I NJEGOVA ULOGA U PRVOM SVJETSKOM RATU 

Dr Dragana Kujović (Istorijski institut, Podgorica)
OMER-BEG BAJROVIĆ – DOBRI LIK NAŠE PROŠLOSTI ILI O DISKURSU STEREOTIPSKE DIHOTOMIJE

Mr Mehmedalija Nuhić (Lukavac, Bosna i Hercegovina)
RELIGIJSKI IDENTITET MUSLIMANA KAO FAKTOR U DONOŠENJU ODLUKA 

P a u z a

Mr Mirko Babić (Regionalni muzej Semberije, Bijeljina)
Mr Ljiljana Mandić (Narodni muzej, Užice)
KULTURNI GUBICI NA PRIMJERU RIMSKIH SPOMENIKA SA PODRUČJA POTARJA I POLIMLJA U VRTLOGU PRVOG SVJETSKOG RATA

Prof. dr Jovo Medojević (Univerzitet u Prištini, Kosovska Mitrovica)
STVARNI  DEMOGRAFSKI  GUBICI  CRNE GORE U RATOVIMA U HH VIJEKU

D i s k u s i j a

Z a v r š n a    r i j e č