Prema gledištu jednog onomatologa po dvostrukom srednjenemačkom izgovoru reči Zech – Tech za rudarsku jamu, dobila je ime reka Ćehotina, što bi trebalo da znači: reka koja protiče kroz rudišta. To, naravno, nije tačno. Zna se, naime, da ime Ćehotine potiče od stare srpske osnove tjeh – od koje je izveden naziv Tješen za izvorišni predeo i krak reke.

Kontinuitet naseljenosti najvećeg dijela pljevaljskog kraja moguće je pratiti od praistorije pa do uspostavljanja turske vlasti zahvaljujući brojnim ostacima materijalne kulture počev od starih ilirskih tumula, preko rimskih spomenika, te srpskih i tzv. grčkih grobalja i nekropola s velikim brojem stećaka, pa do srednjovjekovnih srpskih sakralnih objekata, kao i prvim turskim popisima iz sredine XV vijeka. Taj kontinuitet pratićemo duž rijeke Ćehotine – od sela Kozice do Brda, s desne, i sela Podpeća do Čestina, s njene lijeve strane.

Breznica je bila oblast u srednjem toku reke Ćehotine u koju su
zalazili s robom dubrovački trgovci od kraja XIII veka, a u XIV i XV veku
poslovali su u trgovačkom naselju Breznici, potonjim Pljevljima. Tu su u
XV veku podignuti utvrđeni gradovi Kukanj i Ravan, postojala je turska
nahija Breznica i na reci Breznici bio je znameniti manastir Sv. Trojice.
Ime oblasti je nestalo, naselje Breznica preraslo je u grad Pljevlja,
manastir Sv. Trojice se ne naziva više Vrhubreznica, jedino se i danas
imenom Breznica naziva rečica kratkog toka, koja izvire severno od
Pljevalja i posle 3,5 kilometra uliva se u Ćehotinu. A upravo su po njoj
nazvani istoimena oblast, značajno trgovačko naselje i veliki manastir.
Premda je u žiži svetskog i domaćeg naučnog interesovanja više od
jednog veka bilo rimsko naselje kod Pljevalja u selu Komini, zagonetni
municipijum S, ni istraživači srednjovekovne istorije nisu zanemarili ovaj
kraj. Sačuvani su raznovrsni izvori – zapadni, latinski, prvenstveno
dubrovački, srpski i turski – koji obiluju podacima za političku, kulturnu i
privrednu istoriju pljevaljskog kraja, što je omogućilo da se razjasne opšti
tokovi istorije društva u tom području kako u većim delima, tako i u posebnim
studijama.1 Sledeći dobri uzor Prijepolja, gde su naučni skupovi pretočeni

Ovu divnu kotlinu priroda dodatno darova Breznicom i Ćehotinom, pa je, uz povoljnu klimu, bila privlačna za naseljavanje od davnina. No, što god je privlačno i lijepo zapne za oko mnogima. S toga je ovo varoš (kao i sav raš ki pojas) imala burnu istoriju.24

Nije mi u tematskom okviru da govorim o ilirskim plemenima Tareutima (niti koja ih prirodna nepogoda odavde iseli), kao ni o Rimljanima, čiji su legionari ovuda drumovali (i strah po provincijama zadavali). Ostaci njihovog još neimenovanog naselja arheološki su već istraženi.

Na prostoru gornjeg toka rijeke Ćehotine i njenih pritoka Maočnice i Kozičke rijeke oduvijek su postojali uslovi za život ljudi. To su kvalitetne njive i livade za proizvodnju hrane za ljude i stoku, postoje uslovi za stočarstvo, lov i ribolov, što su stanovnici u prošlosti koristili da bi obezbedili hranu za život.Na ovom prostoru su posebno uspijevali žita: ječam, raž, heljda, ovas, razne vrste šumskih plodova, raznovrsna divljač, pa kvalitetne trave za pašu i ubiranje cijena. U dolini Ćehotine ispod Kavale nađeni su ostaci života iz kamenog doba, kao i iz kasnijeg perioda. U dolini Ćehotine, Kozičke rijeke i Klopetskog potoka su pećine i zapećci koji su bili pogodni za život ljudi u periodu prije formiranja staništa, izgradnje kuća i formiranja stalnih naselja u Vrulji, Kozici, Ljutićima, Maoču, Lijesci i drugim mjestima s obradivom zemljom. Neki prostori, kao što su Mejdanice, Tuležine, Gradina i Jelovica, sada šumski kompleksi, nekada su bili staništa.