GLASNIK ZAVIČAJNOG MUZEJA BR. 14 TEMA BROJA PROSVJETNI I KULTURNI ŽIVOT POTARJA I POLIMLJA (povodom 200-godišnjice rođenja P. P. Njegoša)   Milić F. Petrović (Arhiv Jugoslavije, Beograd) NJEGOŠEVO VREME I PLJEVLJA Dr Žarko Leković (Istorijski institut, Podgorica) PETAR II PETROVIĆ NJEGOŠ I STARA HERCEGOVINA (Prosvjetna i kulturna slika) Prof. […]

  GLASNIK ZAVIČAJNOG MUZEJA BR. 15 TEMA BROJA SREDNJE POTARJE I POLIMLJE U VRTLOGU PRVOG SVJETSKOG RATA (Demografski, materijalni i kulturni gubici u ratovima 19-20. vijeka)   Prof. dr Milan Mijalkovski (Beograd) ATENTAT U SARAJEVU 1914. GODINE U FOKUSU AUSTRIJSKE I SRPSKE ŠPIJUNAŽE Dr Žarko Leković (Istorijski institut, Podgorica) CRNOGORSKO-SRBIJANSKA […]

Od ukidanja Pećke patrijaršije 1766, do Berlinskog kongresa 1878, čije odluke su donele značajne geopolitičke promene na Balkanskom poluostrvu, Pljevlja i pljevaljski kraj su, posle Mostara, bili među najznačajnijim delovima Hercegovačke mitropolije. To potvrđuje kako aktivan duhovni život manastira Svete Trojice, tako i postojanje većeg broja crkava i manastira na području Pljevalja i okoline.

Period omeđen osmanskim zauzimanjem srpskih zemalja s jedne i Prvim srpskim ustankom s druge strane zamišljene istorijske prave predstavlja još uvek jedan od najslabije istraženih perioda srpske nacionalne istorije. Uzroci takvog stanja ne samo u srpskoj, već u čitavoj južnoslovenskoj istoriografiji mogu se objasniti najmanje dvema grupama razloga:

– nepristupačnost izvora relevantnih za takvu vrstu istraživanja (osmanska građa se čuva prvenstveno u turskim arhivima u Istanbulu i Ankari, za koje je u proteklim decenijama bilo izuzetno teško dobiti dozvole za rad; iako je taj proces sada znatno olakšan, ostaje problem nedostatka materijalnih sredstava za ovakvu vrstu istraživanja), i

– nedovoljan broj istraživača sa „specifičnom znanjima“ (poznavanje osmanskog turskog jezika, diplomatike i paleografije) koji bi mogli pristupiti ovom poslu.

Pisana riječ u arapsko-islamskom i kasnije u osmanskom društvu njegovana je kao izraz specifičnog kulturnog i estetskog standarda, prije svega s potrebom preciznog bilježenja i tumačenja vjerske tradicije, pisanja filoloških i etičkih rasprava ili najrazličitijih antologija s ciljem opšteobrazovne edukacije čitalaca, svodeći se vrlo često na priređivanje tradicionalnog materijala uz čvrsti oslon na pređašnja dostignuća. U islamskoj umjetnosti kaligrafski oblikovano pismo i ukrašavanje knjiga predstavljaju veoma prisutan umjetnički izraz. Figuralna ikonografija drugih religija zamijenjena je pobožnim natpisima u funkciji simboličnog afirmisanja vjere, vrlo često, zbog obilja ukrasa, teško čitljivim.