Prvi kontakti Evrope i islama sežu u daleku prošlost, u VII vek, kada
Arabljani nakon osvajačkih uspehau Maloj Aziji, pokušavaju da zauzmu Ca-
rigrad (674-678), dok prva muslimanska država na evropskom tlu nastaje
u VIII veku, kada su združeno arapsko-berberske snage iz severne Afrike
osvojile tlo Španije, darujući ime moreuzu koji su prešli – Gibraltar,
po vojskovođi koji je predvodio pohod. Islamsko društvo ostavilo je tra-
ga ne samo u istoriji onih evropskih oblasti koje su bile sastavni deo
Omejadskog emirata (Španija), odnosno Abasidskog i Fatimidskog kali-
fata (Sicilija), već i južnih i centralnih oblasti današnje Francuske.
Proces rekonkeiste koji jača sa prvim decenijama XIII veka i stavlja tač-
ku na arapsko-muslimansku dominaciju nad ovim oblastima, podrazumevao
je ne samo ponovno osvajanjs teritorija, već i brisanje svih društvenih,
civilizacijskih i kulturnih normi izgrađivanih u Kalifatu. Uporedo sa
tim takvim istorijskim sledom na zapadu, početkom XIV veka, na istoku
počinje uspon nove sile, koja će u poslednjim decenijama tog stoleća snaž-
no zakoračiti na tlo jugoistične Evrope. U svom prodoru u jutoistočnu Ev-
ropu. Osmanlije donose ne samo novo državno uređenje, već i krupne pro-
mene u društvenim i konfesionalnim odnosima.

Naselja na srpskom etničkom prostoru našla su se na udaru osmanske vojne sile počev od Maričke bitke 1371. godine. Bez obzira na povremene zastoje i unutrašnje probleme, Osmanlije su tokom XV veka izašle na evropsku političku pozornicu kao respektabilna vojna i politička sila i značajan činilac istorijskih zbivanja.

U svom prodoru na severoistok balkanskog poluostrva Osmanlije su
u periodu 1465-1470. godine od hercega Stefana i njegovih sinova
oduzimale zemlje i gradove, koje su sve ušle u sastav jednog vilajeta, a koji
je najpre bio pripojen bosanskom sandžaku. Početkom 1470. godine od osvojene
teritorije u Hercegovini osnovan je poseban hercegovački sandžak,
odnosno vilajet, kako se navodi u izvorima osmanske provenijencije.1
Sve do 1572. godine sedište ovog sandžaka nalazilo se u Foči, kada je
premešteno u Pljevlja, gde je ostalo do 1833. godine, što ukazuje na veliki
značaj Pljevalja kao trgovačkog i administrativnog centra tokom
dugotrajne vladavine Osmanlija na ovom području.2
Kako su Osmanlije u svim novoosvojenim oblastima odmah uvodile
timarski sistem, koji je bio osnov za funkcionisanje države, i novoosvojene
oblasti u Hercegovini su u periodu od 1465. do 1468. godine bile
izdeljene na timare, zeamete i hasove, koji su dodeljeni pripadnicima
vojnog sloja – askera. Za srpski narod u čitavoj Hercegovini, na širokom
prostoru od dubrovačke granice do Gornje Neretve, Ustikoline, Pljevalja
i Lima, započeo je novi način života, regulisan po normama
centralizovane vojničke države, kakvo je bilo Osmansko carstvo u drugoj
polovini XV veka. Novi vladari na Balkanu doneli su sa sobom i novi
upravno-administrativni i vojni poredak, što je svakako prouzrokovalo
i promene u dotadašnjoj organizaciji feudalnog uređenja, tj. odnosa na
zemlji. Turci su došli u naše krajeve s namerom da tu dugo gospodare i
čitav sistem uprave počivao je na toj osnovnoj maksimi – što lakše i što
duže vladati osvojenim područjima. Osmanski feudalizam se razlikovao