Staro monaško središte, manastir Sveta Trojica, drevna Vrhobreznica u blizini Pljevalja, potiče iz prvih decenija XVI stoleća, ali imamo naznaka da je ovo mesto duhovnog okupljanja postojalo mnogo ranije. Zalaganjem igumana Visariona sredinom XVI veka manastir je obnovljen i tada se podiže glavna crkva, a 1592. godine uz crkvu se dograđuje priprata, troškom trojičkog monaha Georgija, sina mu Ananija, kao i spahije Vojina koji su pripadali jednoj uglednoj i imućnoj porodici iz sela Poblaća blizu Pljevalja.

Težeći da se prilagodim širokom sadržaju naslova naučnog skupa – Istorijski ciklusi razvitka pljevaljskog kraja: činioci progresa i regresije, održanom 18. i 19. novembra 2002. povodom pedeset godina Zavičajnog muzeja u Pljevljima, smatrala sam prikladnim da danas, na pragu trećeg milenijuma i novog svetskog poretka, nije nekorisno ponovo sagledati neke civilizacijske tokove koji su uticali i na razvitak srpskih zemalja, pa i pljevaljskog kraja posebno, osvrćući se na pouke Vizantije.

Osnivanjem politički i ekonomski samostalne srpske države pod Nemanjom i samostalne srpske crkve za koju se izborio princ-monah, najmlađi Nemanjin sin Sveti Sava (1219), mostovi kulture, koji su sporo, skoro dva veka građeni između Srbije i susedstva, povezali su Srbiju sa najpoznatijim umetničkim središtima tadašnjeg sveta: Carigradom i Solunom s jedne i Primorjem i Venecijom sa druge strane.