APSTRAKT: U ovom radu prikazane su mogućnosti korišćenja osmanskih popisnih knjiga deftera kao izvora za istorijsku demografiju. Iako nastali prvenstveno iz fiskalnih razloga, osmanske popisne knjige – defteri predstavljaju nezaobilazno polazište kada su u pitanju proučavanja iz istorijske demografije, naročita perioda od 15-18. veka. Iako ne uvek adekvatni za pitanja koja zadaje istorijska demografija, proučavanjem osmanskih popisnih knjiga, ukoliko se koriste određeni metodološki imperativi koji su naglašeni u radu, predstavljaju izvrsnu startnu tačku za ovakvu vrstu istraživanja, ne samo za klasični period Osmanskog carstva, već i za poslednje decenije postojanja nezavisne srpske i bosanske države.
KLJUČNE REČI: Istorijska demografija, Osmanske popisne knjige, Klasičan period carstva, Despotovina Srbija, Kraljevina Bosna

APSTRAKT: U radu je ukazano na značaj izvora iz fonda „Knjažeska kancelarija“ Arhiva Srbije, tematske celine „Užička nahija“, za istraživanje istorije Pljevalja i okoline u vremenu od 1815. do 1839. Sačuvana građa, koja je korišćena u radu, predstavlja uglavnom jednosmernu komunikaciju, od lokalnih srpskih vlasti u Užičkoj nahiji ka Knjažeskoj kancelariji. Ipak, i kao takvi, ti prvorazredni izvori omogućavaju da se bolje sagleda mišljenje koje su u Užičkoj nahiji imali kako nosioci vlasti, tako i ljudi drugih profesija, o prilikama u neposrednom susedstvu u Osmanskom carstvu, u koje je ulazio i pljevaljski kraj.
KLJUČNE REČI: Osmansko carstvo, Kneževina Srbija, Knjažeska kancelarija, Miloš Obrenović, Užička nahija, Pljevlja, istorijski izvori.

APSTRAKT: Na Sjeničko-pešterskoj visoravni ni do danas nije zaboravljen boravak Petra Vasojevića, oca vožda Karađorđa. Bez obzira što je njegov boravak u pešterskom selu Žabrenu bio jedna relativno kratka epizoda ipak ostala je u narodnom pamćenju. U ovom selu žive brojne porodice muslimana Kučevića koji su bili pobratimi Petru Vasojeviću, štitili njegovu porodicu i na kraju spasili od osvete muslimana Topuzovića. Iako nije bio rođen na Pešteri, Karađorđe je prilikom oslobađanja Sjenice i Pešteri poštedeo selo Žabren od ratnih stradanja. Sjenički muslimani, sada Bošnjaci, imaju animozitet prema Karađorđu iako mu ne osporavaju junaštvo i pravednost. Karađorđevi potomci su uvek znali za svoje pobratime Kučeviće i bili su im uvek zahvalni. Kada se kralj Aleksandar ženio rumunskom princezom Marijom, Kučevići su bili
pozvani na svadbu. Kada su se Karađorđevići vratili u zemlju, najstariji Kučević ih je posetio u Beogradu. Prinčevi Tomislav i Aleksandar su u odvojenim posetama boravili kod svojih pobratima na Pešteri 2006. godine. Tako na Pešteri, u selu Žabrenu, i dalje živi uspomena na Petra Vasojevića, a posebno na Karađorđa Petrovića.
KLJUČNE REČI: Karađorđe, Žabren, Pešter, Kučevići, Turci, borbe, Sjenica, istorija, legenda.

APSTRAKT: Namjera rada “ ’Istorija Pljevalja”- osvrt na polemike iz ugla savremene antropologije” (koliko bi tek Metuzalem imao primjedbi)”, jeste pokušaj da se u javnu sferu Pljevalja plasiraju određena razmišljanja o odnosu prošle realnosti i zapisa o istoj, a ujedno i pojasni distinkcija između kolokvijalne i naučne upotrebe koncepta tradicije. Povod za to bila je žustra i slojevita polemika koja se u Pljevljima razvila nakon izlaska iz štampe kapitalnog djela “Istorija Pljevalja”. Posebna pažnja odnosi se na razumijevanje uloge narativa u istorijskom pisanju.
KLJUČNE RIJEČI: Prošlost, istorija, realnost, narativi, tradicija, narativistička filozofija istorije

APSTRAKT: U ovom radu predstavićemo zapažanja o Pljevljima kao migracionom pravcu na osnovu istraživanja u nekoliko radova, nastalih u različitim periodima. Pljevlja i okolina, kada je riječ o iseljavanju muslimanskom stanovništva iz Crne Gore nakon Berlinskog kongresa, naseljavani su bilo kao neposredni iseljenički pravac za izbjeglice iz Crne Gore, bilo kao migraciono stjecište za izbjeglice iz Bosne, odnosno muslimane iz Crne Gore koji su bili izbjegli najprije u Bosnu
KLJUČNE RIJEČI: Pljevlja, iseljavanje, Berlinski kongres, muslimansko stanovništvo, izbjeglice