Pisana riječ u arapsko-islamskom i kasnije u osmanskom društvu nje-
govana je kao izraz specifičnog kulturnog i estetskog standarda, prije sve-
ga s potrebom preciznog bilježenja i tumačenja vjerske tradicije, pisanja
filoloških i etičkih rasprava ili najrazličitijih antologija s ciljem
opšteobrazovne edukacije čitalaca, svodeći se vrlo često na priređiva-
nje tradicionalnog materijala uz čvrsti oslon na pređašnja dostignuća. U
islamskoj umjetnosti kaligrafski oblikovano pismo i ukrašavanje knjiga
predstavljaju veoma prisutan umjetnički izraz. Figuralna ikonografija
drugih religija zamijenjena je pobožnim natpisima u funkciji simbolič-
nog afirmisanja vjere, vrlo često, zbog obilja ukrasa, teško čitljivim.

Kulturno-prosvjetno potporno društo Gajret formirano je u Sarajevu
na osnivačkoj skupštini održanoj 20.02.1903. godine i za prvog predsjednika
Društva izabran je Safvet-beg Bašagić. Drušvo je osnovano prije svega
da pomaže siromašnim učenicima na školovanju u srednjim i višim školama.
Budući da je sticanje savremenog evropskog obrazovanja i prihvatanje
određene društveno-političke realnosti postalo imperativ novih prili-
ka i vremena u kojima se našlo islamsko stanovništo u Bosni i Hercegovini,
osnivanje ovakvog društva koje bi bilo centar kulturnog okupljanja
ovog stanovništva predstavljalo je neminovnost.

Prve školske ustanove u islamskom društvu bile su džamije u kojima su učitelji davali uputstva koja su se uglavnom odnosila na Kur’an i hadis. Ovi učitelji bili su, zapravo, tumači Kur’ana (qurra’). Džamije su bile i svojevrsne biblioteke, mada će u narednim periodima javne biblioteke i knjižare sve više postajati posebna vrsta obrazovnih centara u kojima su pohranjivane, prepisivane i prodavane knjige.

Brojni pisani tragovi osmanske vlasti na tlu nekadašnje Jugoslavije, odnosno svih onih uticaja koji svjedoče o prodoru orijentalno-islamske kulture i civilizacije na ove prostore bilježeni su i obrađivani u okviru radova i studija iz različitih oblasti, prije svega istoriografije, etnologije, književnosti, teologije, filozofije, lingvistike, ili jednostavno u okviru posebnih bibliografija i širih bibliografskih pregleda.