Zahvaljujući blagočestivoj i nesebičnoj darežljivosti potomaka porodice Tanasija i Rista Pejatovića, u Zavičajnom muzeju iz Pljevalja formirana je zasebna muzejska zbirka pod nazivom „Zaostavština porodice Pejatović”. Pored brojnih muzejskih predmeta, umjetničkih djela, rukopisa i dokumenata, poklon-zbirka Pejatovića, na 78 strana, sadrži devetnaest kompletnih i dva nekompletna broja, od ukupno dvadeset […]

Prva pisana zapažanja o starinama pljevaljskog kraja potiču iz pera dubrovačkih poslanika koji su se 1792. godine, na putu u Carigrad, našli u Pljevljima (Taslidži). Međutim, tek su krajem XIX stoleća započeta proučavanja antičkih spomenika i natpisa iz Pljevalja, od kojih su neke
objavili Momzen i Artur Evans – znameniti engleski arheolog koji je Pljevlja posetio krajem XIX stoleća. Ubrzo, 1899. godine, usledila su
i prva iskopavanja o kojima je pisao K. Pač, da bi posle više od šest decenija, 1964. godine, u Kominima bila započeta sistematska arheološka istraživanja zaštitnog karaktera, kojima su rukovodili dr Dragoslav Srejović i dr Aleksandrina Cermanović-Kuzmanović, profesori arheologije na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Ovim iskopavanjima, sprovedenim u dve istraživačke kampanje (od 1964. do 1967. godine i od 1970. do 1975. godine), obuhvaćena je samo nekropola u Kominima, dok je prostrano i utvrđeno naselje ostalo neispitano. Rezultati istraživanja prevazišli su očekivanja i najvećih optimista, jer je sadržaj otkrivenih grobnica i grobova bio izuzetan. Setimo se samo nadaleko čuvene dijatrete i prelepog zlatnog nakita koji je krasio lepotice iz antičkih Pljevalja (Cermanović-Kuzmanović 1998).

Arheološko nalazište Komini kod Pljevalja poznato je arheološko nalazište još tokom XIX veka. U radu je dat kratak istorijat istraživanja koji nas podseća na velikane svetske i naše arheologije, istraživače ovog rimskog grada u zaleđu provincije Dalmacije. Prikazani su rezultati sistematskih arheoloških iskopavanja nekropola I i II, obavljenih u periodu od 1964. do 1976. godine, ali i novi podaci dobijeni iskopavanjima lokaliteta I’pac) tokom 2007. i 2008. godine. Oni nam upotpunjuju sliku o gradu koji je doživeo nagli procvat krajem II veka, vrveo od života tokom III veka, a potom se sredinom IV veka ugasio. Misteriju njegovog nestanka donekle nam osvetljavaju iskopavanja obavljena 2009. godine u selu Otilovići. Tu je, pored ostataka antičke nekropole, otkrivena i ranohrišćanska crkva s grobnicom.

Petar Bugon stupa na poslovnu i javnu scenu u Kotoru 1326. godine kao zreo poslovan čovek. Već krajem 1326. javlja se kao sposoban i uspešan trgovac. On ulazi već tokom 1326. godine u kreditne i trgovačke poslove, ne samo sa Kotoranima i susednim Dubrovčanima, već i sa poznatim trgovcima iz Venecije.

Kada se rodio Petar Bugon nema vesti. O Petrovom detinjstvu i ranoj mladosti izvori ćute. Oba brata, Petar i Toma Bugon, istovremeno stupaju na javnu i poslovnu scenu u Kotoru. Petar se bavio trgovačkim poslovanjem i sklapao je mešovita trgovačka društva sa svojim sunarodnicima, Dubrovčanima i Mlečanima. Zahvaljujući uspešnom bavljenju trgovinom stekao je veliki kapital, koji je ulagao u nepokretnu imovinu u Kotoru i Srbiji. On je, kao svi veliki trgovci, istovremeno davao i uzimao kredite, posebno onda kada mu je bio potreban gotov novac da bi ga investirao u robu. Petar se javlja u Kotoru u ulozi poverioca, jemca i dužnika. Trgovao je solju, metalima (srebrom i olovom) i drugom robom.

U središtu visokih hercegovačkih bregova i u podnožju kolašinskih planina, naspram Durmitora a iznad obala valovite Tare nalazi se manastir Dovolja, zadužbina slavnih Nemanjića. Manastir se nalazi u podnožju sela Premćana, na desnoj obali rijeke Tare, nizvodno od manastira Dobrilovine 16 kilometara – 2 i po sata hoda, na jednom prilično strmom brežuljku, čije strane padaju okomito u Taru. Iznad platoa na kome je manastir, uzdiže se divna gora sa različitim vrstama šumskog drveća. Oko samog manastira je divna ravnica koju su krasile razne vrste pitomih voćki, koje i danas postoje. Između njih su podignuti bili konaci od tvrdog materijala za prenoćište naroda. S desne strane manastira bio je naročito sagrađen konak za igumana i kaluđere. Položaj na kom se nalazi manastir je okrenut k jugu i nagnut k Tari. Brda preko Tare: Gradina, Crkvine, Palež i Ristovac obrasla su borovom i jelovom šumom i zatvaraju vidik.

Manastir je skoro na samoj obali Tare, ali je ponor iza njega tako dubok i strm da se manastir ne vidi sve dok se ne dođe na samu ivicu stijene. Od
Brskova do Dovolje je u doba vladavine Nemanjića postojao stari put, nalik kolskom, dug 16 sati. Predanje veli i da je kod Kotlina ispod Premćana bio grčki most na Tari.
Manastiru su pripadala sela: Dovolja, Premćani, Vaškovo, Borisavljevica, Kotlajići i Krupice. Manastir je bio sa svačim i za svakoga „do volje“ snabdjeven i po tome je dobio ime ..Dovolja“.