Od stvaranja dvije poluslobodne sriske kneževine u XIX vijeku, Srbije
i Crne Gore, oslobođenje Raške oblasti bilo je prioritet u svim njihovim
nacionalno-oslobodilačkim planovima. Oslobođenje kolijevke srpske
državnosti, duhovnosti i tradicije bilo je pitanje njihovog opstanka. Međutim,
oko ove oblasti, šire Stare Srbije i Bosne i Hercegovine otimale
su se tadašnje velike evropske sile: Otomanska carevina nastojala je da
ove tradicionalne srpske zemlje i dalje zadrži pod svojom upravom; Austro-Ugarska
je preko ovog prostora planirala i trasira svoj dobro poznati
prodor na istok; Rusija je podržavajući oslobodilačke napore Srbije i
Crne Gore željela da pojača svoj uticaj i prisustvo na Balkanu.

Među najzaostalijim krajevima na Balkanu koji su najduže bili pod tuđinskom vlašću svakako su Pljevaljski kraj i Zatarje. Područje koje je više vjekova bilo pod Turcima – sa etnički manje ili više raznorodnim i nekompaktnim stanovništvom, doseljavanim iz raznih pravaca i u razno vrijeme, najčešće iz Hercegovine, Crne Gore, Bosne i Albanije, sa izraženim vjerskim razlikama, sa slabim uslovima za privređivanje zbog nepovoljnog terena, nerazvijenih rječnih dolina,

Austro-Ugarska je okupirala Bosnu i Hercegovinu po odluci Berlinskog kongresa 1878. godine, tačka XXV ugovora. To je bila odluka tzv. koncerna evropskih sila. Tako je K. und K. Monarhija u ime tadašnje međunarodne zajednice (Rajhšatski dogovor sa Rusijom iz 1876. godine i snažna podrška Nemačke i Velike Britanije) uspela da spreči nužno i normalno, istorijski potpuno opravdano ujedinjenje srpskih istorijskih i etničkih zemalja koje su ponovo ostale izvan granica Srbije i Crne Gore.

Konstituisanjem Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca decembra
1918. ostvaren je novi državni okvir jugoslovenskih naroda, koji su u
prethodnom periodu razvoja ostvarili različite stepene državno-pravnog
organizovanja. Za razliku od Srba, koji su stvaranje zajedničke države
u većem dijelu dočekali organizovani u dvije sopstvene nacionalne države
– Srbiju i Crnu Goru, Hrvati i Slovenci su izašli iz sastava
austrougarske monarhije s izrazitom tendencijom njihovih političkih
elita da tek stvorenu državu primjere potrebama sopstvenog i punog
nacionalnog organizovanja. Različite pozicije Srba, Hrvata i Slovenaca
ostvarene u prethodnoj etapi istorijskog razvoja imale su za posljedicu i
veliki raskorak u definisanju njihovih potreba i ciljeva u novoj državi.
Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca, u procesu čvršćeg povezivanja
svog državnog tkiva, od samog početka je nosila tendenciju postepenog
stapanja objedinjenih naroda u jedan nacionalni organizam, sastavljen od
tri plemena (jedan troplemeni narod). Međutim, zbog razlika u istorijskom
nasljeđu i različito definisanih nacionalnih interesa, prema
novoj državnoj zajednici različito su se odnosili narodi koji su ušli u
njen sastav. S jedne strane ona je doživljavana kao „zapreka” na putu prije
svega hrvatskom nacionalnom proboju. Istovremeno, posle viševjekovne
političke razdrobljenosti i posrtaja uzrokovanih dominacijom dva
velika carstva – Austro-Ugarske i Turske srpski narod se našao objedinjen
u jednoj državi, koja je za njega predstavljala realizaciju kultnog
zavjeta o oslobođenju i ujedinjenju.2 Zavjet oslobođenja i ujedinjenja