Mjesečne Arhive: mart 2014

Božidar ĐONDOVIĆ – USTANOVA KNEZA I PRIMIĆURA U TURSKO DOBA

U ovom radu o ustanovi kneza i primićura u tursko doba nastojao sam da obuhvatim vrijeme kada ona nastaje kao ustanova i da objasnim koji su razlozi doveli do njenog uspostavljanja, takođe i da iznesem razloge zbog kojih se ova ustanova sačuvala i nakon osvajanja nekadašnjeg Dušanovog carstva od strane Turaka. Ustanova kneza i primićura je egzistirala kroz sve vrijeme turske vladavine na tim prostorima, ali je njena uloga značajna negdje do sredine XVII vijeka, dakle, do uspostavljanja osmanskog feudalnog sistema, kada ona gubi svoju dotadašnju ulogu i značaj. Ovaj rad ne bi imao sadržajnu cjelovitost ako bi se izostavilo kazivanje o ulozi i dužnostima kneza 5′ feudalno doba prije turskih osvajanja, tako da osvrt na ovaj period predstavlja uvod u naslovljenu temu.

Dr Ema MILJKOVIĆ – POČECI ISLAMIZACIJE U PLJEVLJIMA: UZROCI, TOK, POSLEDICE

Prvi kontakti Evrope i islama sežu u daleku prošlost, u VII vek, kada Arabljani nakon osvajačkih uspeha u Maloj Aziji, pokušavaju da zauzmu Carigrad (674-678), dok prva muslimanska država na evropskom tlu nastaje u VIII veku, kada su združeno arapsko-berberske snage iz severne Afrike osvojile tlo Španije, darujući ime moreuzu koji su prešli – Gibraltar, po vojskovođi koji je predvodio pohod. Islamsko društvo ostavilo je traga ne samo u istoriji onih evropskih oblasti koje su bile sastavni deo Omejadskog emirata (Španija), odnosno Abasidskog i Fatimidskog kalifata (Sicilija), već i južnih i centralnih oblasti današnje Francuske.

Proces rekonkviste koji jača sa prvim decenijama XIII veka i stavlja tačku na arapsko-muslimansku dominaciju nad ovim oblastima, podrazumevao je ne samo ponovno osvajanje teritorija, već i brisanje svih društvenih, civilizacijskih i kulturnih normi izgrađivanih u Kalifatu. Uporedo sa tim takvim istorijskim sledom na zapadu, početkom XIV veka, na istoku počinje uspon nove sile, koja će u poslednjim decenijama tog stoleća snažno zakoračiti na tlo jugoistične Evrope. U svom prodoru u jutoistočnu Evropu, Osmanlije donose ne samo novo državno uređenje, već i krupne promene u društvenim i konfesionalnim odnosima.

Dr Dragana KUJOVIĆ – ANTROPONIM KAO IZRAZ KULTURNE POSEBNOSTI

Predmet onomastičkih istraživanja u ovom radu bila su imena orijentalnog porijekla, preuzeta iz arapskog, turskog i persijskog jezika, potpuno prilagođena fonetskom sistemu, morfološkim, odnosno tvorbenim modelima našeg jezika. Među ova imena pribrojana su i ona koja svojom formom i glasovnim sklopom samo podsjećaju na imena orijentalnog porijekla, ali su, zapravo bez etimona ili je on u najmanju ruku sasvim nejasan. U ovu grupu neologizama, smatrali smo, spadaju i imena koja su u najvećem broju slučajeva nastala na isti ili sličan način i koincidiraju sa imenima evropskog, odnosno neorijentalnog porijekla i kod njih se, može se reći, desila naknadna etimologizacija.

Salih SELIMOVIĆ – GASTON GRAVJE O PLJEVLJIMA I NJEGOVOJ OKOLINI

Savremenom čoveku su potrebni odgovori o sadašnjosti i u tome je smisao istraživanja problema prošlosti. Samo tako taj čovek, zapravo društvo, može da donosi odluke o svojoj budućnosti.

Istoričar Slavenko Terzić o tome kratko kaže: „Sadašnjost se ne može sagledati iz same sebe.“

Samo prošlost i sadašnjost daju i pravo i perspektivu za budućnost. Nema kraja istorije, kako je mislio Fukujama. Ustvari, globalizam hoće samo jednu istoriju, istoriju moćnih. Ali, čovečanstvo ne čine samo moćni, a pogotovo ne oni najmoćniji. Mnoge imperije su bile i prošle, a čovečanstvo i istorija su ostali, i ostaće.

Mr Vukić ILINČIĆ – TAJNI UGOVOR CRNE GORE, SRBIJE I TURSKE U VEZI SA ANEKSIJOM BOSNE I HERCEGOVINE I PO PITANJU RAŠKE OBLASTI (SANDŽAKA) 1908. GODINE

Mladoturska revolucija koja je počela 20. juna (3. jula po novom kal.) 1908. godine, otvorila je nova pitanja pred velikim silama i balkanskim državicama. Turska je pokušala revolucijom da preuredi samu sebe i tako učini izlišnim program reformi porobljenih zemalja u njenom sastavu kao i posredovanje sa strane. Postavljalo se pitanje šta će velike sile smatrati politički važnim u mladoturskim težnjama i šta će sve preduzeti prema promijenjenim prilikama u evropskoj Turskoj. Srbija, Crna Gora i Grčka imale su prema tome stav iščekivanja, a Bugarska je pripremala proglas nezavisnosti. Osim Austro-Ugarske, sve druge velike sile bile su manje više iznenađene preokretom i brzim razvojem prilika i izvjesno vrijeme bile su samo promatrači.