O nastanku manastira Svete Trojice i o njegovim osnivačima poznati su različiti izvori, među kojima su najstariji zapisi u rukopisnim crkvenim knjigama koji se javljaju od 1537. godine, zatim dva ktitorska natpisa na živopisu u prizidanoj priprati iz 1592. godine i tri signirane ktitorske kompozicije, od kojih je jedna o osnivanju hrama u naosu, druga o osnivanju priprate i treća o sekundarnom ktitoru priložniku, svi nastali poslednje decenije XVI veka. Za nesaglasne podatke iz natpisa i pisanih izvora, a naročito za različitu sliku crkve na dvema ktitorskim kompozicijama, ponuđena su relativno prihvatljiva rešenja, ali su i pored toga pojedina pitanja ostala otvorena. Među njima se na prvom mestu postavlja pitanje da li je tu postojalo starije crkveno sedište. Na osnovu poznate zabrane turskih vlasti da se pravoslavni crkveni centri mogu samo obnavljati na starim temeljima, a nikako podizati novi, pretpostavljalo se da je i crkva Svete Trojice pljevaljske nastala na starijoj crkvenoj građevini.

Pisana riječ u arapsko-islamskom i kasnije u osmanskom društvu njegovana je kao izraz specifičnog kulturnog i estetskog standarda, prije svega s potrebom preciznog bilježenja i tumačenja vjerske tradicije, pisanja filoloških i etičkih rasprava ili najrazličitijih antologija s ciljem opšteobrazovne edukacije čitalaca, svodeći se vrlo često na priređivanje tradicionalnog materijala uz čvrsti oslon na pređašnja dostignuća. U islamskoj umjetnosti kaligrafski oblikovano pismo i ukrašavanje knjiga predstavljaju veoma prisutan umjetnički izraz. Figuralna ikonografija drugih religija zamijenjena je pobožnim natpisima u funkciji simboličnog afirmisanja vjere, vrlo često, zbog obilja ukrasa, teško čitljivim.

Postoji niz značajnih demografskih transformacija karakterističnih za region sjeverne Crne Gore koje su obilježile posljednju deceniju XX vijeka. Može se sa sigurnošću konstatovati da kontinuitet promjena ima svoj nastavak i u XXI vijeku i da će te promjene uticati na geografsku modifikaciju koja će imati tipičan regionalni karakter.

Od početka konstituisanja Crne Gore kao samostalne države u XVIII vijeku pa do gubitka njene državnosti, teritorijalne aspiracije na oblasti u njenom okruženju, prije svega osmanske, bile su determinante na kojima je počivala i u skladu sa kojima se razvijala i konstituisala crnogorska državnost.

Pred kraj života, sad već počivši Vuksan Jovanov Mrdak iz Barica, objavio je knjigu pod naslovom: „Zapisi jednog patriote“, Podgorica, 1998, 349 strana.

Vuksan Mrdak je, inače, prijeratni student beogradskog univerziteta i pravnik čija je sudbina bila skopčana sa vremenom Drugog svjetskog rata, uglavnom u zavičaju i široj okolini: pljevaljskom, bjelopoljskom, mojkovačkom i kolašinskom kraju.

Knjiga je dio autobiografskog rukopisa, napisanog u „svrhu komunikacije“ sa njegovim budućim potomcima. Ideja da jedan dio tih zapisa izdvoji i publikuje, kako je naglašeno u uvodnom dijelu knjige, nastala je zato što „savremeni akteri političke scene u Crnoj Gori ne samo da ne rade na pomirenju nacije, već insistiraju na nacionalnom razdoru koji su u II svjetskom ratu napravili komunisti“. Saznanje da će se, zahvaljujući aktuelnoj politici, „naš Srpski narod i dalje dijeliti“, nije ga ostavilo na miru, tim prije, kako sam kaže, što je bio svjestan da „istu neminovno vodi u građanski rat“.