Uzvišenje nauci, dobitak Otadžbini, blagodat čitaocu, to je ovde – usrd-
no naslovom rečeno – rodoslov jugoslovenske države, njene pojave i posto-
janja u vremenu između Prvog i Drugog svetskog rata.
Celokupnost države, unutar znatne sastavke, pravilna dvojnost razme-
šta i skupno uobličava: po vremenu kao obaveznom označenju, i naučnim
pristupom dogođenim zbivanjima i zavedenim odnosima; istorijska istina
neprikosnoveno da slovi, zaista tako visokom odlikom ove knjige.
Milić F. Petrović je filozofski gledao jedinstvenim a istoriograf-
ski protumačio spojno razlučnim sastojstvo jugoslovenske države, redosle-
dom shodnim njenom postanku po razvoju, uređenosti vladavine i spontano
kretane javne društvenosti. Narodnu zajednicu, vrhovnost vladara, vidove
vlasti, ustanove po stupnjevima nadležnosti, političke činioce s utica-
jem na vladavinu, vojno moćstvo države, veroispovedne duhovnosti stanov-
ništva, obradio je on prema stvoru i izgledu postojećih svojstava, svaku
posebnost do obima potrebnog poglavlja.

Većina trgova i gradova koji su na srpskom etničkom prostoru posto-
jali tokom viševekovne osmanske vladavine predstavljala je tržišta lo-
kalnog značaja, gde su se prodavali viškovi poljoprivrednih i zanatskih
proizvoda proizvedenih u samom gradskom naselju ili njegovoj neposrednoj
okolini, kao i tržišta za trgovinu artiklima koji se nisu proizvodili
na srpskom selu, a koji su bili neophodni za svakodnevni život ljudi, kao
što je so, na primer. U gradskim naseljima širom srpskog etničkog prosto-
ra održavane su nedeljne pijace, pazari, kao i panađuri, veliki godišnji
sajmovi, koji su po datumu održavanja najčešće bili vezani za datum slave
nekog sveca.

Odlukama Berlinskog kongresa jasno je bilo označeno da sva sela na
desnoj obali Tare pripadaju turskoj teritoriji. U mnogim od ovih sela
stanovništvo se smatralo kao crnogorsko, pa mu je i odnos prema turskim
vlastima bio takav. Po naređenjima iz Carigrada turske vlasti su trebale
za nekoliko godina da izbjegavaju sukobe sa njim. U Prenćanima organa tur-
ske vlasti nije ni bilo, a sve međusobne odnose mještana regulisao je po-
granični crnogorski kapetan. Ovo selo, naseljeno Jezercima i Šarancima
na koje su se oslanjali, priznalo je tursku upravu tek 1886. godine. Naime,
tek je sredinom 1886. godine delegacija Prenćana saopštila paši u Pljevljima
da će davati desetinu i ostale dažbine, s tim da im se dozvoli da
osnuju svoj odred radi zaštite od kolašinskih Turaka sa buljukbašom na
čelu. Ubrzo potom u selu se već nalazila stanica turske posade.

Pod naslovom Detailbeschreibung des Sandžaks Plevlje und des Vilajets Ko-
sovo poslednje godine XIX veka u carskoj dvorskoj štampariji u Beču štam-
pana je knjiga malog formata sa više karata i skica. U stvari, to je priruč-
nik vojne tajne službe, nastao na osnovu rukopisnog elaborata austrijskih
agenata iz 1885/6. godine, tajnog kartiranja tokom 1892. godine i rekognosciranja
terena i studije k.u.k. oficira u periodu od 1895. do 1897. godine.
I format i sadržaj knjige prilagođeni su nameni – da služi kao vojni bedeker,
putni priručnik, a o dugotrajnoj upotrebi svedoče dopune iz 1900.
i 1909. godine sa dva nova priloga, i ubačenim, naknadno štampanim listovima
na nekoliko mesta, gde je svaka promena na terenu i uočena pogreška
odmah ispravljena, a prethodni tekst precrtan.

Stara Raška ili Raška oblast uvek je bila predmet izučavanja i opisivanja
mnogih putopisaca, političara, diplomata, obaveštajaca, ali i istoričara,
geografa, antropogeografa, etnologa. Još Karađorđevi planovi o
oslobođenju i okupljanju srpskih zemalja i restauraciji srpske državnosti
južno od Save i Dunava zabrinjavali su evropski Zapad, a posebno Habzburšku
Monarhiju koja je imala imperijalne planove prema našim zemljama a
posebno prema drevnoj Raškoj. Taj prostor između reka Drine i Ibra, Tare
i Zapadne Morave izuzetno je postao aktuelan u političko-diplomatskim
manipulacijama posle Berlinskog kongresa 1878. godine. Od tada je Austro-Ugarska
taj prostor smatrala svojim koridorom za dalju penetraciju na
Balkansko poluostrvo, ali i kao klin koji se uklještio između Srbije i
Crne Gore sprečavajući na taj način njihovo ujedinjenje. Ovaj prostor je bio
embrion srpske državnosti i duhovnosti, odnosno kulture uopšte srpskog
naroda kako u srednjem veku tako i u njegovom daljem istorijskom razvoju.
Kroz srednji i novi vek kao i u najnovije doba ovaj prostor je predstavljao
„kopču srpskih zemalja“, kako kaže naš istoričar Slavenko Terzić. Raška
oblast je i danas „živi most“ između centralne
i Hercegovine i Kosova i Metohije.