Pokušaj da se proširi i prevaziđe granica tradicionalne istoriografije, zaokupljene fenomenima politike, sukoba, poželjnih teza i ideja, uvijek je bila preokupacija istoriografa. Svaka nova generacija istoričara pokušavala je da prošlost sagleda u cjelovitosti društvenog života, umjesto crnobijelih predstava. To je zahtjevalo traganje za novim metodološkim pristupima istraživanju i provjeri klasičnih i tradicionalnih naučnih metoda. Zbog toga kritičko preispitivanje i istraživačko upotpunjavanje napisanog svakoj generaciji istraživača otvara horizonte neistraženog, neosvijetljenog, često svjesno zatamnjenog i uklopljenog u matricu „jedinog ispravnog“ istorijskog znanja.

Čovek kao biće ne može postojati, a da nema ličnosti. Priroda se postarala uz složene biopsihološke i spoljne uticaje da stvara opštu raznovrsnost ličnosti. Još niko nije pronašao dve apsolutno identične ličnosti. Čak i jednojajčani blizanci psihološki se razlikuju u pojedinim finesama. U složenom bioinženjeringu hipotetičnog budućeg kloniranja ličnosti i klonirana ličnost kao kopija darodavca neće biti apsolutno identična.

Jedan ugovor iz kotorskog arhiva govori o trojici ponosnika iz Drobnjaka (Đuro Ratković, Nenad Petković i Radujko Vukčić) koji su se obavezali 7. juna 1451. Jakovu Avgustinovu, mletačkom trgovcu iz Kotora, da pođu u Prijepolje i tu da natovare 120 konja olova i da ih dovezu u Kotor o svom trošku. Jakov se obavezao da im prevoz plati solju, to jest da im da onoliko soli koliko je teško olovo. Osim toga, trebalo je da im da po jedan groš za svaku stotinu funti olova. To je neka vrsta napojnice koja se nazivala primićurina. Ona se retko pominje u dokumentima pod nazivom primićurina, ali se uvek navodi da je to bilo prema običaju. Međutim, u jednom dubrovačkom dokumentu izričito je navedeno da je to primićurina i da je iznosila uglavnom jedan groš po tovaru prema običaju, nekada je to bilo i drugačije. Primićurina se retko javlja pod tim nazivom i u dubrovačkoj arhivskoj građi, ali indirektni podaci ukazuju na nju i pripadala je primićuru po kome je i ime dobila. Istina, ovde se plaćanje primićurine pominje na posredan način i iznosila je jedan groš po centenaru olova. Miloš Blagojević ustanovio je da je primićurina iznosila 2% od vrednosti robe koja se prenosila.

Na putopise, kao važan istorijski izvor, pažnju je skrenuo još Jovan Ristić, polovinom XIX veka. On je tom prilikom istakao da putopisci, uprkos čestoj površnosti, donose vesti kojih nema u drugim vrstama izvora. Tom prilikom J. Ristić je načinio i prvi popis tada poznatih putopisa. Pored svih slabosti putopisa kao istorijskog izvora (površnost, lični stav i impresija putopisca, nepoznavanje jezika i prostora) oni ipak predstavljaju značajan izvor za istoriju, istorijsku geografiju, etnologiju. Putopisci predstavljaju prisutne i neposredne svedoke dogaćaja i bez njihovog prožimanja sa arhivskim dokumentima i drugom izvornom građom nema istorijske istine. Ipak, i pored svog značaja, putopisi još uvek nisu iskorišćeni u potpunosti u našoj istoriografiji.

Period omeđen osmanskim zauzimanjem srpskih zemalja s jedne i Prvim srpskim ustankom s druge strane zamišljene istorijske prave predstavlja još uvek jedan od najslabije istraženih perioda srpske nacionalne istorije. Uzroci takvog stanja ne samo u srpskoj, već u čitavoj južnoslovenskoj istoriografiji mogu se objasniti najmanje dvema grupama razloga:

– nepristupačnost izvora relevantnih za takvu vrstu istraživanja (osmanska građa se čuva prvenstveno u turskim arhivima u Istanbulu i Ankari, za koje je u proteklim decenijama bilo izuzetno teško dobiti dozvole za rad; iako je taj proces sada znatno olakšan, ostaje problem nedostatka materijalnih sredstava za ovakvu vrstu istraživanja), i

– nedovoljan broj istraživača sa „specifičnom znanjima“ (poznavanje osmanskog turskog jezika, diplomatike i paleografije) koji bi mogli pristupiti ovom poslu.