Crkva je predstavljala važan činilac u društvenom i političkom raz-
vitku Polimlja i Potarja. Ona je skoro hiljadu godina, sve do XIX vijeka,
bila gotovo jedini nosilac i predstavnik prosvete, pa je postavila i sve
glavne osnove za kulturni progres. Mnogi njeni predstavnici u prošlosti
su pokazali diplomatske sposobnosti u političkim i državnim poslovi-
ma, kao i veliko rodoljublje. Njihovaje zasluga što je snažno izgrađena, raz-
vijena i očuvana nacionalna svijest, i pod njihovim odlučujućim uticajem
se vodila viševjekovna borba za slobodu i ujedinjenje.

Kada je 1918. stvoreno Kraljevstvo Srba Hrvata i Slovenaca naterito-
riji bivše Kraljevine Crne Gore bilo je 10 okruga, među kojima i Okrug
pljevaljski, 167 opština i 431.256. stanovnika. Okrug pljevaljski sačinja-
vala su dva sreza: Pljevaljski i Boljanićki.
Ukazom regenta Aleksandra od 30. juna 1919.’ riješeno je da se Ustav
Kraljevine Srbije od 5. jula 1903. zajedno sa svim zakonima Srbije proši-
ri i na 16. okruga u novooslobođenim krajevima, među kojima i na Okrug
pljevaljski. Ovim zakonskim aktom su Pljevlja i sva druga mjesta u Raškoj
oblasti, na Kosovu i Metohiji i u Makedoniji svrstana u isto područje
– Južnu Srbiju, kako su tada nazivani ovi krajevi.

Crna Gora sigurno nije nikad imala zanimljivijeg, kontroverznijeg i
nevjernijeg stranoga gosta na svome tlu od Engleskinje Meri Edit Daram
(Magu Edith Durham), koju je početkom XX vijeka deset godina primala i
ispraćala kao svoga dragoga posjetioca i na koju je već od drugog dolaska
gledala kao na svoga prijatelja i saradnika u odnosima s Turcima i Arna-
utima tokom te cijele decenije. Žena koja je iza sebe ostavila sedam obim-
nih knjiga – a uz to i toliko članaka u engleskoj štampi, da bi činili još
jednu takvu knjigu – sve o Srbima i onim srpskim susjedima koji su im bi-
li vjekovni ljuti neprijatelji – o Albancima, Turcima, Austrijancima i
dr., igrala je važnu ulogu u međunarodnim poslovima Crne Gore i Evrope,
kao i susjeda Crne Gore. A naši istoričari nisu ništa znali o njoj prije
objavljivanja moga prevoda njene prve knjige i moje obimnije studije o njoj
u „Pogovoru“ uz taj prevod prije deset godina. Neki naši poznati istori-
čari bili su obavezni, i bili u prilici da se upoznaju s njenim radom, ali
su to pomalo nadobudno ignorisali, dok su je neki naši susjedi u zanosu
prikazivali kao nepobitnog svjedoka protiv srpskih aktera u istoriji tog
doba.

Konzervacija, kao posebna disciplina, razvila se iz potrebe očuvanja
muzejskih predmeta. Kako muzealije predstavljaju dio kulturnog nasljeđa
jednog društva, tako je i njihova zaštita jedna od značajnih djelatnosti
muzeja.
Konzervacija je veoma složen proces koji se bazira na saznanjima pro-
isteklim iz egzaktnih nauka, kao i iz praktinog iskustva konzervatora.
Muzejski eksponati mogu biti od raznorodnog materijala i različitog po-
rijekla. Konzervatoru se, kao prioritetan zadatak, postavlja upravo ta kla-
sifikacija, koju nekada nije lako izvršiti. Ova konstatacija se posebno
odnosi na metale. Plemeniti metali se mnogo lakše identifikuju od manje
plemenitih metala i legura. Stepen i uzročnik oštećenja takođe zavisi od
vrste i porijekla metala. Tek kada su sve
pristupiti konzervaciji predmeta.

U saradnji sa Odborom za obnovu manastira Dovolja, Zavičajni muzej je
građevinskim radovima tokom 2008. godine započeo prvu fazu rekonstruk-
cije manastirskih konaka. Na osnovu rezultata ranije sprovedenih siste-
matskih arheoloških istraživanja u dijelu manastirskih konaka, tokom
prošle godine urađena je sva neophodna projektna dokumentacija za njegovu
rekonstrukciju. U skladu sa Zakonom, projektna dokumentacija je ovjerena
od strane nadležnog Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture sa
Cetinja.