Tag Archives: Novi vijek / Moderno doba

Milić F. PETROVIĆ – DRŽAVNI RODOSLOV KRALJEVINE JUGOSLAVIJE/SHS 1918 – 1941. GODINE, PROSVETNI PREGLED, BEOGRAD, 2008.

Uzvišenje nauci, dobitak Otadžbini, blagodat čitaocu, to je ovde – usrdno naslovom rečeno – rodoslov jugoslovenske države, njene pojave i postojanja u vremenu između Prvog i Drugog svetskog rata. Celokupnost države, unutar znatne sastavke, pravilna dvojnost razmešta i skupno uobličava: po vremenu kao obaveznom označenju, i naučnim pristupom dogođenim zbivanjima i zavedenim odnosima; istorijska istina neprikosnoveno da slovi, zaista tako visokom odlikom ove knjige. Milić F. Petrović je filozofski gledao jedinstvenim a istoriografski protumačio spojno razlučnim sastojstvo jugoslovenske države, redosledom shodnim njenom postanku po razvoju, uređenosti vladavine i spontano kretane javne društvenosti. Narodnu zajednicu, vrhovnost vladara, vidove vlasti, ustanove po stupnjevima nadležnosti, političke činioce s uticajem na vladavinu, vojno moćstvo države, veroispovedne duhovnosti stanovništva, obradio je on prema stvoru i izgledu postojećih svojstava, svaku posebnost do obima potrebnog poglavlja.

Doc. dr Ema MILJKOVIĆ-BOJANIĆ – KARAVAN SARAJ U PLJEVLJIMA: TRGOVAČKA STANICA NA DUBROVAČKOM DRUMU

Većina trgova i gradova koji su na srpskom etničkom prostoru postojali tokom viševekovne osmanske vladavine predstavljala je tržišta lokalnog značaja, gde su se prodavali viškovi poljoprivrednih i zanatskih proizvoda proizvedenih u samom gradskom naselju ili njegovoj neposrednoj okolini, kao i tržišta za trgovinu artiklima koji se nisu proizvodili na srpskom selu, a koji su bili neophodni za svakodnevni život ljudi, kao što je so, na primer. U gradskim naseljima širom srpskog etničkog prostora održavane su nedeljne pijace, pazari, kao i panađuri, veliki godišnji sajmovi, koji su po datumu održavanja najčešće bili vezani za datum slave nekog sveca.

Mr Žarko LEKOVIĆ – KARAKTERISTIKE ISTORIJSKIH KRETANJA I EKONOMSKO STANJE PREMĆANA NA KRAJU XIX I POČETKOM XX VIJEKA U SVIJETLU DOKUMENATA IZ CRNOGORSKIH ARHIVA

Odlukama Berlinskog kongresa jasno je bilo označeno da sva sela na desnoj obali Tare pripadaju turskoj teritoriji. U mnogim od ovih sela stanovništvo se smatralo kao crnogorsko, pa mu je i odnos prema turskim vlastima bio takav. Po naređenjima iz Carigrada turske vlasti su trebale za nekoliko godina da izbjegavaju sukobe sa njim. U Prenćanima organa turske vlasti nije ni bilo, a sve međusobne odnose mještana regulisao je pogranični crnogorski kapetan. Ovo selo, naseljeno Jezercima i Šarancima na koje su se oslanjali, priznalo je tursku upravu tek 1886. godine. Naime, tek je sredinom 1886. godine delegacija Prenćana saopštila paši u Pljevljima da će davati desetinu i ostale dažbine, s tim da im se dozvoli da osnuju svoj odred radi zaštite od kolašinskih Turaka sa buljukbašom na čelu. Ubrzo potom u selu se već nalazila stanica turske posade.

Dr Gordana TOMOVIĆ – DETALJNI OPIS SANDŽAKA PLEVLJE 1899. GODINE

Pod naslovom Detailbeschreibung des Sandžaks Plevlje und des Vilajets Kosovo poslednje godine XIX veka u carskoj dvorskoj štampariji u Beču štampana je knjiga malog formata sa više karata i skica. U stvari, to je priručnik vojne tajne službe, nastao na osnovu rukopisnog elaborata austrijskih agenata iz 1885/6. godine, tajnog kartiranja tokom 1892. godine i rekognosciranja terena i studije k.u.k. oficira u periodu od 1895. do 1897. godine. I format i sadržaj knjige prilagođeni su nameni – da služi kao vojni bedeker, putni priručnik, a o dugotrajnoj upotrebi svedoče dopune iz 1900. i 1909. godine sa dva nova priloga, i ubačenim, naknadno štampanim listovima na nekoliko mesta, gde je svaka promena na terenu i uočena pogreška odmah ispravljena, a prethodni tekst precrtan.

Salih SELIMOVIĆ – GASTON GRAVJE O POTARJU I POLIMLJU

Stara Raška ili Raška oblast uvek je bila predmet izučavanja i opisivanja mnogih putopisaca, političara, diplomata, obaveštajaca, ali i istoričara, geografa, antropogeografa, etnologa. Još Karađorđevi planovi o oslobođenju i okupljanju srpskih zemalja i restauraciji srpske državnosti južno od Save i Dunava zabrinjavali su evropski Zapad, a posebno Habzburšku Monarhiju koja je imala imperijalne planove prema našim zemljama a posebno prema drevnoj Raškoj. Taj prostor između reka Drine i Ibra, Tare i Zapadne Morave izuzetno je postao aktuelan u političko-diplomatskim manipulacijama posle Berlinskog kongresa 1878. godine. Od tada je Austro-Ugarska taj prostor smatrala svojim koridorom za dalju penetraciju na Balkansko poluostrvo, ali i kao klin koji se uklještio između Srbije i Crne Gore sprečavajući na taj način njihovo ujedinjenje. Ovaj prostor je bio embrion srpske državnosti i duhovnosti, odnosno kulture uopšte srpskog naroda kako u srednjem veku tako i u njegovom daljem istorijskom razvoju. Kroz srednji i novi vek kao i u najnovije doba ovaj prostor je predstavljao „kopču srpskih zemalja“, kako kaže naš istoričar Slavenko Terzić. Raška oblast je i danas „živi most“ između centralne Srbije i Crne Gore, Bosne i Hercegovine i Kosova i Metohije.